01/11 SÜLEYMAN'IN ÖZDEYİŞLERİ 19-22

[tr] Süleyman'ın Özdeyişleri 19-22

^19:1 Dürüst yaşayan bir yoksul olmak,
Yalancı bir akılsız olmaktan yeğdir.
² Bilgisiz heves işe yaramaz,
Acelecilik insanı yanılgıya düşürür.
³ İnsanın ahmaklığı yaşamını yıkar,
Yine de içinden RABbe öfkelenir.
⁴ Zenginlik dost üstüne dost kazandırır.
Oysa yoksulun dostu onu yüzüstü bırakır.
⁵ Yalancı tanık cezasız kalmaz,
Yalan soluyan kurtulamaz.
⁶ Birçokları önemli kişinin gözüne girmek
Ve eli açık olanın dostu olmak ister.
⁷ Yoksulun akrabaları bile onu sevmezse,
Dostlarının ondan uzak duracağı daha da kesindir.
Ne kadar yalvarsa ona yaklaşmazlar.
⁸ Sağduyulu olan canını sever,
Aklı izleyen bolluğa kavuşur.
⁹ Yalancı tanık cezasız kalmaz,
Yalan soluyan yok olur.
¹⁰ Akılsızın gösterişli bir yaşam sürmesi uygun değilse,
Kölelerin önderlere egemen olması
Hiç uygun değildir.
¹¹ Sağduyulu kişi sabırlıdır,
Kusurları hoş görmesi ona onur kazandırır.
¹² Kralın öfkesi genç aslanın kükreyişine benzer,
Lütfuysa otların üzerine düşen çiy gibidir.
¹³ Akılsız çocuk babasının başına beladır,
Dırdır eden kadın sürekli damlayan su gibidir.
¹⁴ Ev ve servet babadan mirastır,
Ama sağduyulu kadın RABbin armağanıdır.
¹⁵ Tembellik insanı uyuşukluğa iter,
Haylaz kişi de aç kalır.
¹⁶ Tanrı buyruğuna uyan canını korur,
Gitmesi gereken yolları umursamayan ölür.
¹⁷ Yoksula acıyan kişi RABbe ödünç vermiş olur,
Yaptığı iyilik için RAB onu ödüllendirir.
¹⁸ Henüz umut varken çocuğunu eğit,
Onun yıkımına neden olma.
¹⁹ Huysuz insan cezasını çekmelidir.
Onu bir kere kurtarsan da, hep aynı şeyi yapman gerekir.
²⁰ Öğüde kulak ver, terbiyeyi kabul et ki,
Ömrünün kalan kısmı boyunca bilge olasın.
²¹ İnsan yüreğinde çok şey tasarlar,
Ama gerçekleşen, RABbin amacıdır.
²² İnsandan istenen vefadır,
Yoksul olmak yalancı olmaktan yeğdir.
²³ RAB korkusu
Doygun ve dertsiz bir yaşama kavuşturur.
²⁴ Tembel sahana daldırdığı elini
Ağzına geri götürmek bile istemez.
²⁵ Alaycıyı döversen bön kişi ibret alır,
Akıllı kişiyi azarlarsan bilgisine bilgi katar.
²⁶ Babasına saldıran, annesini kovan çocuk,
Ailesinin utancı ve yüzkarasıdır.
²⁷ Oğlum, uyarılara kulağını tıkarsan,
Bilgi kaynağı sözlerden saparsın.
²⁸ Niyeti bozuk tanık adaletle eğlenir,
Kötülerin ağzı fesatla beslenir.
²⁹ Alaycılar için ceza,
Akılsızların sırtı için kötek hazırdır.
^20:1 Şarap insanı alaycı, içki gürültücü yapar,
Onun etkisiyle yoldan sapan bilge değildir.
² Kralın öfkesi genç aslanın kükreyişine benzer,
Onu kızdıran canından olur.
³ Kavgadan kaçınmak insan için onurdur,
Oysa her ahmak tartışmaya hazırdır.
⁴ Sonbaharda çift sürmeyen tembel,
Hasatta aradığını bulamaz.
⁵ İnsanın niyetleri derin bir kuyunun suları gibidir,
Akıllı kişi onları açığa çıkarır.
⁶ İnsanların çoğu, ‹‹Vefalıyım›› der.
Ama sadık birini kim bulabilir?
⁷ Doğru ve dürüst bir babaya
Sahip olan çocuklara ne mutlu!
⁸ Yargı kürsüsünde oturan kral,
Kötülüğü gözleriyle ayıklar.
⁹ Kim, ‹‹Yüreğimi pak kıldım,
Günahımdan arındım›› diyebilir?
¹⁰ RAB hileli tartıdan da, hileli ölçüden de tiksinir.
¹¹ Çocuk bile eylemleriyle kendini belli eder,
Yaptıkları pak ve doğru mu, değil mi, anlaşılır.
¹² İşiten kulağı da gören gözü de
RAB yaratmıştır.
¹³ Uykuyu seversen yoksullaşırsın,
Uyanık durursan ekmeğin bol olur.
¹⁴ Alıcı, ‹‹İşe yaramaz, işe yaramaz›› der,
Ama alıp gittikten sonra aldığıyla övünür.
¹⁵ Bol bol altının, mücevherin olabilir,
Ama bilgi akıtan dudaklar daha değerlidir.
¹⁶ Tanımadığı birine kefil olanın giysisini al;
Bir yabancı için yapıyorsa bunu,
Giysisini rehin tut.
¹⁷ Hileyle kazanılan yiyecek insana tatlı gelir,
Ama sonra ağza dolan çakıl gibidir.
¹⁸ Tasarılarını danışarak yap,
Yöntemlere uyarak savaş.
¹⁹ Dedikoducu sır saklayamaz,
Bu nedenle ağzı gevşek olanla arkadaşlık etme.
²⁰ Annesine ya da babasına sövenin
Işığı zifiri karanlıkta sönecek.
²¹ Tez elde edilen mirasın
Sonu bereketli olmaz.
²² ‹‹Bu kötülüğü sana ödeteceğim›› deme;
RABbi bekle, O seni kurtarır.
²³ RAB hileli tartıdan tiksinir,
Hileli teraziden hoşlanmaz.
²⁴ İnsanın adımlarını RAB yönlendirir;
Öyleyse insan tuttuğu yolu nasıl anlayabilir?
²⁵ Düşünmeden adakta bulunmak
Sakıncalıdır.
²⁶ Bilge kral kötüleri ayıklar,
Harman döver gibi cezalandırır.
²⁷ İnsanın ruhu RABbin ışığıdır,
İç varlığın derinliklerine işler.
²⁸ Sevgi ve sadakat kralın güvencesidir.
Onun tahtını sağlamlaştıran sevgidir.
²⁹ Gençlerin görkemi güçleri,
Yaşlıların onuru ağarmış saçlardır.
³⁰ Yaralayan darbeler kötülüğü temizler,
Kötek iç varlığın derinliklerini paklar.
^21:1 Kralın yüreği RABbin elindedir,
Kanaldaki su gibi onu istediği yöne çevirir.
² İnsan izlediği her yolun doğru olduğunu sanır,
Ama niyetlerini tartan RABdir.
³ RAB kendisine kurban sunulmasından çok,
Doğruluğun ve adaletin yerine getirilmesini ister.
⁴ Küstah bakışlar ve kibirli yürek
Kötülerin çırası ve günahıdır.
⁵ Çalışkanın tasarıları hep bollukla,
Her türlü acelecilik hep yoklukla sonuçlanır.
⁶ Yalan dolanla yapılan servet,
Sis gibi geçicidir ve ölüm tuzağıdır.
⁷ Kötülerin zorbalığı kendilerini süpürüp götürür,
Çünkü doğru olanı yapmaya yanaşmazlar.
⁸ Suçlunun yolu dolambaçlı,
Pak kişinin yaptıklarıysa dosdoğrudur.
⁹ Kavgacı kadınla aynı evde oturmaktansa,
Damın köşesinde oturmak yeğdir.
¹⁰ Kötünün can attığı kötülüktür,
Hiç kimseye acımaz.
¹¹ Alaycı cezalandırılınca bön kişi akıllanır,
Bilge olan öğretilenden bilgi kazanır.
¹² Adil Olan, kötünün evini dikkatle gözler
Ve kötüleri yıkıma uğratır.
¹³ Yoksulun feryadına kulağını tıkayanın
Feryadına yanıt verilmeyecektir.
¹⁴ Gizlice verilen armağan öfkeyi,
Koyna sokuşturulan rüşvet de kızgın gazabı yatıştırır.
¹⁵ Hak yerine gelince doğru kişi sevinir,
Fesatçı dehşete düşer.
¹⁶ Sağduyudan uzaklaşan,
Kendini ölüler arasında bulur.
¹⁷ Zevkine düşkün olan yoksullaşır,
Şaraba ve zeytinyağına düşkün kişi de zengin olmaz.
¹⁸ Kötü kişi doğru kişinin fidyesidir,
Hain de dürüstün.
¹⁹ Çölde yaşamak,
Can sıkıcı ve kavgacı kadınla yaşamaktan yeğdir.
²⁰ Bilgenin evi değerli eşya ve zeytinyağıyla doludur,
Akılsızsa malını har vurup harman savurur.
²¹ Doğruluğun ve sevginin ardından koşan,
Yaşam, gönenç ve onur bulur.
²² Bilge kişi güçlülerin kentine saldırıp
Güvendikleri kaleyi yıkar.
²³ Ağzını ve dilini tutan
Başını beladan korur.
²⁴ Gururlu, küstah ve alaycı:
Bunlar kas kas kasılan insanın adlarıdır.
²⁵ Tembelin isteği onu ölüme götürür,
Çünkü elleri çalışmaktan kaçınır;
²⁶ Bütün gün isteklerini sıralar durur,
Oysa doğru kişi esirgemeden verir.
²⁷ Kötülerin sunduğu kurban iğrençtir,
Hele bunu kötü niyetle sunarlarsa.
²⁸ Yalancı tanık yok olur,
Dinlemeyi bilenin tanıklığıysa inandırıcıdır.
²⁹ Kötü kişi kendine güçlü bir görünüm verir,
Erdemli insansa tuttuğu yoldan emindir.
³⁰ RABbe karşı başarılı olabilecek
Bilgelik, akıl ve tasarı yoktur.
³¹ At savaş günü için hazır tutulur,
Ama zafer sağlayan RAB'dir.
^22:1 İyi ad büyük servetten,
Saygınlık gümüş ve altından yeğdir.
² Zenginle yoksulun ortak yönü şu:
Her ikisini de RAB yarattı.
³ İhtiyatlı kişi tehlikeyi görünce saklanır,
Bönse öne atılır ve zarar görür.
⁴ Alçakgönüllülüğün ve RAB korkusunun ödülü,
Zenginlik, onur ve yaşamdır.
⁵ Kötünün yolu diken ve tuzakla doludur.
Canını korumak isteyen bunlardan uzak durur.
⁶ Çocuğu tutması gereken yola göre yetiştir,
Yaşlandığında o yoldan ayrılmaz.
⁷ Zengin yoksullara egemen olur,
Borç alan borç verenin kulu olur.
⁸ Fesat eken dert biçer,
Gazabının değneği yok olur.
⁹ Cömert olan kutsanır,
Çünkü yemeğini yoksullarla paylaşır.
¹⁰ Alaycıyı kov, kavga biter;
Çekişme ve aşağılamalar da sona erer.
¹¹ Yürek temizliğini ve güzel sözleri seven,
Kralın dostluğunu kazanır.
¹² RAB bilgiyi gözetip korur,
Hainin sözlerini ise altüst eder.
¹³ Tembel der ki, ‹‹Dışarda aslan var,
Sokağa çıksam beni parçalar.››
¹⁴ Sokak kadınının ağzı dipsiz çukur gibidir,
RABbin gazabına uğrayan oraya düşer.
¹⁵ Akılsızlık çocuğun öz yapısındadır,
Değnekle terbiye edilirse akılsızlıktan uzaklaşır.
¹⁶ Servetini büyütmek için yoksulu ezenle
Zengine armağan verenin sonu yoksulluktur.
¹⁷ Kulak ver, bilgelerin sözlerini dinle,
Öğrettiğimi zihnine işle.
¹⁸ Sözlerimi yüreğinde saklarsan mutlu olursun,
Onlar hep hazır olsun dudaklarında.
¹⁹ RABbe güvenmen için
Bugün bunları sana, evet sana da bildiriyorum.
²⁰ Senin için otuz söz yazdım,
Bilgi ve öğüt sözleri...
²¹ Öyle ki, güvenilir, doğru sözleri bilesin,
Böylece seni gönderene güvenilir yanıt verebilesin.
²² Yoksulu, yoksul olduğu için soymaya kalkma,
Düşkünü mahkemede ezme. Masoretik metinde geçmemektedir.
²³ Çünkü onların davasını RAB yüklenecek
Ve onları soyanların canını alacak.
²⁴ Huysuz kişiyle arkadaşlık etme;
Tez öfkelenenle yola çıkma.
²⁵ Yoksa onun yollarına alışır,
Kendini tuzağa düşmüş bulursun.
²⁶ El sıkışıp
Başkasının borcuna kefil olmaktan kaçın.
²⁷ Ödeyecek paran olmazsa,
Altındaki döşeğe bile el koyarlar.
²⁸ Atalarının belirlediği
Eski sınır taşlarının yerini değiştirme.
²⁹ İşinde usta birini görüyor musun?
Öylesi sıradan kişilere değil,
Krallara bile hizmet eder.

---